A miña avoa ensinoume dende ben pequena que é de ben nacida ser agradecida. Por iso, quero comezar agradecendo este premio a todas as persoas que quixestes acompañarme neste día e a quen fixo posible que hoxe eu estea aquí, na vila natal de Plácido Castro.

En primeiro lugar, grazas á Fundación Plácido Castro e ao seu encomiable labor para recuperar a figura do humanista, que foi unha peza fundamental tanto para o galeguismo coma para a miña profesión, e que co seu traballo tratou incansablemente de devolverlle dignidade e valía ao galego despois de que estas lle fosen arrebatadas durante séculos. E, precisamente a través da súa figura e deste premio, a Fundación tamén pon en valor a tradución, que tan ben simbolizada queda neste Babelio de Xaquín Chaves, e o esforzo de todas as profesionais que traballamos día tras día coas palabras de autoras e de autores de todo o mundo co afán de enriquecer o noso sistema literario con voces doutras culturas. A nosa é unha profesión que moitas veces permanece invisible, a pesar da súa importancia para abrirlle as fiestras a novos mundos a toda unha sociedade, e precisamente por iso son tan necesarias estas iniciativas, nas que saímos da soidade do noso meticuloso traballo para reivindicar a relevancia da nosa profesión tan só tres días antes de celebrarmos o Día Internacional da Tradución. Neste sentido, gustaríame resaltar en concreto as actividades de dúas asociacións que forman parte da Fundación Plácido Castro e que se centran en visibilizar o noso labor e en defender os nosos dereitos: a Asociación Galega de Profesionais da Tradución e da Interpretación (AGPTI) e a Asociación de Tradutores Galegos (ATG), cuxo proxecto da biblioteca virtual BiVir nos permite acceder a obras literarias de calidade en galego.

Grazas tamén a todas as persoas que me apoian día tras día, as miñas amizades, a miña familia e a miña parella, que son os meus dicionarios particulares de carne e óso. Para min, esas persoas son a ferramenta máis valiosa da que dispoño como profesional da lingua, as persoas nas que vive o galego e das que non deixo de aprender. Son as persoas ás que acudo para asegurarme de que esta palabra se entenda ben no contexto, de que aquela frase non soe rara e de que aquilo outro non se interprete como non debe. Son as persoas ás que recorro para informarme de como se chamaba ese apeiro de labranza que xa hoxe non se usa ou como era o proceso tradicional do cultivo do millo, porque xusto no libro que estou traducindo hai un fragmento no que se fala diso. Son as persoas que me fan sentir segura do meu traballo e que me permitiron chegar aquí a pesar da brevidade da miña carreira profesional.

E non podo rematar os agradecementos sen lembrarme da editorial Hugin e Munin, da que naceu o fermoso proxecto desta tradución. Grazas a Alejandro Tobar, que non dubidou en guiarme e en aconsellarme nos meus primeiros pasos neste mundo da tradución literaria, e que me propuxo e me confiou a tradución desta pequena mostra da excelente literatura de Willa Cather, unha autora estadounidense que goza de gran recoñecemento, pero que aínda non fora vertida á nosa lingua. Penso que Unha muller perdida, impregnada dese sentimento de morriña por un tempo pasado que, como xa se sabe, sempre foi mellor, foi un primeiro contacto co galego moi acertado.

Se comecei lembrando esa frase que tanto me repetía a miña avoa é porque quero facer fincapé no recoñecemento do xurado do uso da fraseoloxía galega na tradución. Ás veces, na escola, as mestras pedíannos que nos achegásemos aos nosos maiores para recoller frases feitas, refráns, cantigas e lendas populares. A min pareceume un traballo tan entretido e divertido que non me limitei a facelo cando nolo pedían para compartir co resto da clase, senón que, cada vez que escoitaba os meus pais, as miñas avoas ou as miñas tías e tíos soltar algo interesante, collía e anotábao onde puidese: un pano de papel, unha folla vella do calendario, a axenda dos teléfonos… Pouco a pouco, a xente foi afacéndose á miña teima e, cada vez que lle saía algo, facíame unha nota ou, xa máis adiante, mandábamo ao móbil nunha mensaxe. E é que creo que ese é un material dun valor incalculable, un valor que realmente nos define como pobo, onde se reflicte a nosa idiosincrasia, as formas de traballar e de lecer dos nosos antergos, sempre cun toque de retranca ou de morriña. Así chegaron aos meus oídos anacos de poemas de Rosalía de Castro, recitados por persoas que teño a certeza de que nunca sentaron a ler un libro da nosa poeta. E sabíanos de memoria. A nosa fraseoloxía é a nosa cultura, é o noso modo de ver o mundo. Por iso, quero darlle un papel primordial tamén na tradución, que é unha ferramenta para a normalización dunha lingua que perde moreas de falantes cada ano. Quero pensar que cada vez que uso unha desas expresións na tradución dalgún libro, o galego latexa cun pouco máis de forza e colle pulo para loitar contra a contaminación da nosa fraseoloxía coa fraseoloxía castelá, que nos invade a través de todos os contidos que nos inundan nesa lingua e que devoran as nosas formas propias, tan ricas, tan variadas e tan elocuentes. Tan nosas. E tan capaces de expresar todo o que unha autora estadounidense coma Willa Cather quixo dicirnos a comezos do século XX, tan capaces de describir a súa sociedade, a súa paisaxe, as súas interaccións, as súas desilusións e as súas esperanzas máis íntimas.