El Pueblo Gallego.
Sobre o carácter pacífico dos habitantes da nosa costa insistiuse tantas veces que case constitúe un tópico. A violencia, incluso cando se trata do epílogo semideportivo dunha festa aldeá, é indubidablemente máis frecuente na montaña que nas zonas influenciadas polo ambiente marítimo. ¿Influencia do clima e da paisaxe? ¿Resultado de verse diariamente fronte ó perigo e a morte, eliminando a necesidade de arrisca-la vida, deportivamente, por unha disputa sen transcendencia, para demostrar unha valía xa ben probaba na existencia cotiá e normal? O tema é interesante, pero non é obxecto desta liñas ocuparse del. Trátase agora de averiguar se o pacifismo das nosas zonas marítimas é un ben ou un mal. Quizais o espírito combativo estea máis preto do que Galicia precisa e puidera encouzarse con proveito para a nosa terra. Convennos máis, seguramente, un pouco de barbarie rebelde que un exceso de submisión.
Máis o indubidable é que ese carácter pacífico dos nosos mariñeiros non procede da ríxida aplicación das leis, nin sequera da constante presencia das forzas armadas que impoñen a orde con rigor. Trátase de algo natural, espontáneo. Non se pode explicar doutro xeito a tranquila existencia dos pobos costeiros nos que non hai un so axente da autoridade, sen que varios millares de habitantes precisen para vivir en boas relacións uns con outros a presencia de ningún uniforme nin a ameaza de ningún arma esgrimada por unha man oficial. Paradoxalmente, se algunha vez acontece algo grave, como acaba de acontecer nun pobo pesqueiro próximo á Coruña, cabe non xa a sospeita senón o convencemento, fortalecido polas manifestacións de numerosas testemuñas, de que os responsables verdadeiros non foron os habitantes, que teñen ben probado o seu amor á paz e á tranquila convivencia social. Adquirimos a absoluta seguridade de que non acontecería nada se previamente non se atoparan no pobo axentes encargados de velar pola orde. Unha discusión sen importancia, entre dous amigos algo intoxicados pola festa e o viño, sobre se un deles debía ou non retirarse a súa casa, non tería maior transcendencia nin resultados lamentables. Non esixía, certamente, a intervención da forza pública, nin tiña por que rematar, ante un xesto inofensivo de defensa, cun home tendido no chan, ensanguentado, esfolado pola culata dun mauser máis propio para a loita contra un invasor que para o mantemento da orde nas rúas dun pobo-, e que, despois de loitar coa morte varios días, terá que comparecer, acusado dun grave delicto, ante un tribunal, tal vez aínda máis implacable que a propia morte.
No pobo, honrado e pacífico, pero movido por aqueles instantes por unha xusta indignación, ó mirar desde as bocarúas o brillo siniestro das armas que o ameazaban, sentiría sen dúbida un odio ós que teñen a misión oficial de mante-la orde. E unha intranquilidade que so desaparecerá cando o último axente da autoridade deixe a vila, unha vez máis baleira de uniformes e de correaxes e de armas mortíferas. Teoricamente, abandonada e indefensa. Practicamente, gozando unha vez máis da paz e da tranquilidade habituais, producto do seu propio carácter que non precisa sentir a coacción do mauser e do sabre.
Agardemos que quen poida facelo contribúa, aínda que xa non teña remedio o pasado, a evitar males futuros. Sería lamentable que o pobo de Corme adquirise o convencemento de que a autoridade e a lei son inimigos implacables e arbitrarios. Se neste caso faise estricta xustiza, pensando en que o prestixio da autoridade non dependen da defensa de actos arbitrarios senón do imperio absoluto da razón, aquela típica bondade dos nosos mariñeiros non se irá tornando, por efecto da incompresión allea, en odio e rencor. Axúdennos a conservar, nun mundo rexido pola forza, o espírito destes pobos, que ata agora non precisaron senti-lo temor ó castigo para vivir tranquilos e sosegados.
P. R. Castro.